Uprawa ziemniaków na wczesny zbiór
Ziemniak jest w naszym kraju rośliną powszechnie znaną, uprawianą i spożywaną.
W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie odmianami wczesnymi, które na rynku są dostępne zazwyczaj w pierwszej dekadzie maja, czyli po 60-75 dniach od sadzenia. Tak wczesny zbiór możliwy jest tylko przy zastosowaniu specjalistycznych technologii uprawy.
Najwcześniejszy zbiór pochodzi z upraw w tunelach foliowych, a kolejne z pól, na których zastosowano okrywy. Najpopularniejszymi osłonami używanymi przy uprawie ziemniaków wczesnych są folie perforowane oraz włóknina polipropylenowa. Pod osłonami panują wyższa temperatura powietrza i wilgotność, co stwarza idealne warunki do wzrostu roślin. Szacuje się, że w skali kraju uprawa ziemniaka na wczesny zbiór jest prowadzona na powierzchni 30-40 tyś. ha.
Podkiełkowywanie sadzeniaków
Aby przyspieszyć zbiór ziemniaków bardzo wczesnych i wczesnych należy je podkiełkować. Rozpoczynamy to w pierwszej dekadzie lutego. Chcąc uzyskać wysoki, dobrej jakości plon, na 6-8 tygodni przed sadzeniem należy wsypać ziemniaki do skrzynek (aby kiełkowały). Planując wczesny termin zbioru ziemniaków uprawianych na zbiór w niepełnej dojrzałości, nie można wybierać sadzeniaków małych o średnicy poniżej 5 cm, gdyż wschodzą one później w stosunku do bulw większych. W skrzynce o wymiarach 40-60 cm zmieści się 15-17 kg ziemniaków. W pomieszczeniu, do którego wstawiamy skrzynki z ziemniakami, temperatura powinna wynosić 10-15oC, wilgotność 80-85%, a oświetlenie (naturalne lub sztuczne) mieć natężenie przynajmniej 150 lux przez 10-12 godzin. Skrzynki ustawiamy pionowo, po 8-10. Wskazane jest ich przestawianie co 2 tygodnie w celu zapewnienia optymalnego naświetlenia wszystkich ziemniaków.
Wybór odmian
O powodzeniu produkcji ziemniaków wczesnych decyduje również właściwy dobór odmiany. Obecnie w Polskim Rejestrze Odmian Oryginalnych Roślin Rolniczych zarejestrowano 23 odmiany bardzo wczesne i wczesne. Do grupy bardzo wczesnych należą: Accent, Drop, Fresco, Irys, Karol, Malwa, Orlik, Ruta, Aster, Gloria i Frezja. Do grupy odmian wczesnych należą natomiast: Aksamitka, Albina, Bila, Cykada, Felsina, Jaśmin, Latona, Lotos, Perkoz, Sumak i dwie odmiany skrobiowe - Cedron i Karlena. Większość zarejestrowanych w Polsce odmian bardzo wczesnych (a także niektóre wczesne), w dobrych warunkach wzrostu po 15-20 dniach od wschodów rozpoczyna wiązanie bulw, a po kolejnych 5-7 dniach zaczyna intensywnie plonować. Po 3 tygodniach zgromadzony przez roślinę plon to ok. 500g, czyli 20 t/ha.
Stanowisko i nawożenie
Ziemniaki bardzo wczesne i wczesne uprawia się na najlepszych glebach kompleksów pszennych dobrych i żytnich bardzo dobrych, w pierwszym lub drugim roku po oborniku. Obornik jest źródłem dostarczającym roślinom nie tylko składników pokarmowych, ale również poprawiającym bardzo korzystne właściwości gleby. Za optymalną dawkę na 1 ha przyjmuje się 25 ton - wnosi ona do gleby średnio 125 kg azotu, 75 kg fosforu i 150 kg potasu.
Pod korzeń, czyli przed posadzeniem ziemniaka, możemy zastosować nawozy mineralne, takie jak saletrzak 250 kg/ha, superfosfat potrójny 200 kg/ha i sól potasową w ilości 200 kg/ha. Dobór wysokości dawek nawozowych powinien wynikać z analizy zasobności gleby w składniki pokarmowe.
Jeżeli nie dysponujemy analizą gleby, dawkę nawozu ustalamy według proporcji N:P:K podobnie jak dla ziemniaków jadalnych, czyli 1:1:1,5-2 skorygowaną o wymagania dla konkretnej odmiany. Pod ziemniaki wczesne nie wolno stosować zbyt dużych dawek nawozów azotowych, gdyż powodują one nadmierny wzrost części nadziemnej roślin, opóźnienie zawiązywania bulw i zmniejszają tempo przyrostu plonu.
Uprawa
Ziemniaki sadzimy pod koniec marca lub na początku kwietnia. Termin uzależniony jest od temperatury gleby mierzonej na głębokości 10 cm. Podkiełkowane sadzeniaki można wysadzać już przy temperaturze gleby 6˚C. Głębokość sadzenia nie powinna być duża, gdyż spowolni to rozwój i wzrost roślin. Powinna być taka, aby główna masa części podziemnej rośliny znajdowała się w warstwie ornej. Za optymalną głębokość sadzenia przyjmuje się średnicę sadzeniaka powiększoną o 1-2 cm, mierząc od powierzchni roli przed sadzeniem. Głębokość sadzenia jest jednym z podstawowych parametrów decydujących o jakości plonu. Rozstawa sadzenia to 62-67x20-30 cm, w zależności od wielkości sadzeniaków.
Ziemniaki wschodzą dość długo, bo od 3 do 5 tygodni. Aby były dobrej jakości należy je systematycznie chronić przed chwastami. W miarę możliwości wykonujemy 2-3 zabiegi mechaniczne, które mają na celu odchwaszczenie plantacji oraz obredlenie po wschodach.
Anna Matusik
Oddział Siedlce
Źródła:
1. Ziemniaki na wczesny zbiór, dr. inż. Barbara Lutomierska, IHAR-PIB
2. Agrotechnika 2/2013
3. Farmer 3/2005
Przyg. A.D.